Jongeren die zichzelf isoleren en verwaarlozen, vaak op hun eigen kamer: dit gedrag wordt in Japan Hikikomori genoemd, maar ook in Nederland lijkt dit fenomeen steeds vaker op te duiken. Hoe groot is deze groep? En hoe haal je ze uit hun isolement? Jeugdpsychiater Marja van ‘t Spijker werkt met jongeren in deze situatie en vertelt bij Omroep Max meer over haar ervaringen.

Hieronder volgt een samenvatting van het interview met Jeugdpsychiater Marja van ’t Spijker. Interview bekijken? Klik hier voor het gehele interview op Omroep Max. 

Hikikomori = thuiszitters
Hikikomori is een term die in Nederland vrijwel niet gebruikt wordt. Wij gebruiken eerder ‘thuiszitters’; jongeren die zijn vastgelopen op verschillende maatschappelijke terreinen, niet meer naar school gaan en niet meer deelnemen aan het maatschappelijk verkeer.

Veel op de kamer, slapen en gamen
Hoe ziet een dag van een thuiszittende Hikikomori er uit? De hele dag op de kamer, véél slapen, maar ook véél gamen/ social media. Gewoonweg jongeren waarbij het niet lukt om aan te haken bij die dingen die een jongere van dezelfde leeftijd zou doen.

Oorzaken
Oorzaken zijn heel divers. Het zijn wel vaak jongeren waarbij er al een kwetsbaarheid is. Jongeren die niet passen in het plaatsje van: van lagere school, naar middelbare school, naar vervolgopleiding en dan een baan. Ze zijn ergens uitgestapt uit de maatschappelijke trein. Vaak gebeurt dit op kantelpunten: de overgang van het een naar het ander.

Niet meer mee kunnen doen
Veel jongeren hebben tegenwoordig een stempel: ADD, ADHD, autisme etc. Moeten we het in die hoek zoeken?
Het zijn vaak jongeren waarbij wel een kwetsbaarheid is, maar het is wel een hele diverse groep. Sommige jongeren hebben inderdaad bijvoorbeeld een stoornis in het autismespectrum, of zijn heel angstig of depressief. Maar hoeft niet, het zijn samengevat: jongeren die niet meer mee kunnen doen.

Steeds meer jongeren vallen af
Uitleg kan zijn dat de maatschappij complexer is geworden; de trein rijdt steeds harder en er vallen méér jongeren af. Daarnaast is het voor jongeren veel makkelijker geworden om vanuit hun eigen kamer het leven hun eigen voorwaarden te leiden. Vroeger was er namelijk geen bal aan om alléén op je kamer te zitten. Maar nu kun je vanuit je kamer een heel eigen leven leiden. De social media en games zijn helemaal op jouw voorwaarden en op jouw tijd beschikbaar. En dat is een stuk gemakkelijker, dan het complexe schoolplein waar je moet verhouden tot andere mensen en andere voorwaarden.

Is sociale media nu het probleem?
Het is te gemakkelijk om sociale media de schuld te geven. Voor sommige jongeren is die social media ook vaak een oplossing als het echt niet lukt om naar buiten te gaan. Maar dan kun je wel de vraag stellen of die oplossing zo gezond is voor hen. Vaak draagt het namelijk bij aan het probleem.

Wat kunnen we doen?
Het is heel ‘easy’ om te zeggen: “Geef ze een schop onder de kont en hup naar buiten.” Maar zo makkelijk is het uiteraard niet. Ouders hebben wel te dealen hier mee, en zijn vaak ten einde raad. Als de jongere zelf helemaal niets wil, is het vaak goed om de ouders te helpen de jongere te helpen.

Ouders met hulpvraag
Vrijwel altijd zijn het de ouders die de hulpvraag hebben, en niet de jongere zelf. Het is goed voor ouders om gehoord te worden en geen oordeel te hebben. Daarnaast zijn ouders ontzettend nodig als sleutel van een stukje van de oplossing. Ouders zijn niet schuldig aan de situatie. Belangrijk is om naast de ouders te gaan staan en mogelijke alternatieven aan te reiken.

Naar buiten voor een alternatieve oplossing
Daarnaast in contact proberen te komen met de jongere. Wat wil de jongere? Mogelijk wil de jongere ook naar letterlijk buiten waar een alternatieve oplossing aangeboden wordt.

Lange adem
Maar het is een lange weg de aanpak van ‘Hikikomori’. Het is een marathon en geen sprint: lange adem, volhouden, kleine succesjes vieren. Vaak lukt het om de jongere er letterlijk ‘uit’ te krijgen, maar soms ook niet. Bij dit laatste zal weer met ouders in gesprek gegaan aangaande de verwachtingen.

Stichting LEFteam is er ook voor deze ‘Hikikomori-thuiszitters’. We bieden een alternatief aan buitenshuis, mogelijk in combinatie mét professionele hulp. Bel of mail ons om van gedachte te wisselen.